
Valerius Maximus. Valerii Maximi Dictorvm et factorvm memorabilvm libri novem. [Factorum et dictorum memorabilium libri IX]. Venice: Aldus Manutius, 1502 [not before April 1,1503]
Second Issue (170 x 100 mm) Unpaginated [ff. 216]; collated and complete. Signatures: π4, A12, B-Z8, aa-cc8. Typeset in italic roman letters and Greek. Dated October 1502 in preface and colophon (Venetiis in aedib. Aldi romani. Octobri mense. M.DII.) Substantially annotated in the margins by one 16th century hand in Latin. Handwritten register on back fly leaves. Contemporary 16th century blind tool stamped binding with floral motifs, likely German. Lacks the four clasps and possible historic reinforcement of spine. Title written in contemporary lettering on fore edge pages. Front pastedown from 9th century leaf of Terence’s Andria, likely French or German in clear Carolingian hand. Back pastedown from a ca. 1275 leaf of Richard Rufus of Conrwall’s De Anima commentary. Front fly leaf extensively annotated in 16th century cursive hand in Latin. Some damp staining in first and final gathering, but otherwise clean and crisp. Overall VERY GOOD.
References: Renouard 36:10; Adams V82; BMSTC 1 708; HRHRC 56; Ahmanson-Murphy 71
Historic provenance includes:
20th century Bookplate of Henry Chauncey- (1905- 2002) Founder & First President of the Educational Testing Service
Petrus Antonius Jachobii 1695
Jacob Antonius Vulpii- (1629 -1706) Swiss Translator of the Bible
The book was printed in Venice, Italy in 1502/3 and by the mid 1600s was almost certainly in Switzerland. The binding—16th century with German features—along with the Carolingian leaf pastedown and Parisian University pastedown of Richard Rufus of Cornwall suggest that the book was taken north before the 17th century.
About the Manuscript Pastedowns:
1. Terence. Andria [Woman from Andros].
Late 9th to Early 10th century, Likely Switzerland or Eastern Francia
Single leaf bound in as pastedown (170 x 100 mm). 19 lines of Carolingian minuscule with hierarchy of script demonstrated by the semi-uncial letters beginning each line, with a larger H indicating a new act. Rubrication in margins and rubricated strikethroughs indicating actors’ roles. Limited abbreviations. Substitution of C for Q (see Cuom for quom; cuiquam for quiquam). St, nt ligature; &. Interlinear gloss in Carolingian hand, employing & as terminal -et phoneme. Likely ruled by dry point.
Appears to be mounted over another leaf of Carolingian script as letters are present behind small hole on 5th line.
Transcription of Terence
…D. Nec mequid […]
Dicam aliquid me inventurum, ut huic […]
PA. Ohe D. Visus sum; PA. Ehodum bone vir q[…]
Viden me tuis consiliis miserum impeditum […]
D. At iam expediam. PA. Expedies? DA. Certe […]
PA. Nempe ut modo. D. Immo melius spero […] [Lacks line: Oh! Tibi ego ut credam, furcifer?]
Tu rem impeditam & perditam restituas h[…]
Qui me hodie ex tranquillissima re c[…]
At non dixi esse hoc futurum? DA. Dixti. […]
Sed sine paullulum ad me redeam. iam aliquid […]
Cuom non habeo spacium ut de te sumam sup[…]
Namque hoc tempus precavere mihi me hau[…]
[Actus IV]
Hocine est credibile aut memorabile
Tanta vecordia innata cuiquam ut si[…]
Ut malis gaudeant atque ex incomm[…]
Alterius sua ut comparet commoda. a[…]
Immo id est genus hominum pessumum […]
In denegando modo quis pudor p[…]
Post ubi tempus promissa iam perficiente Tu[…]
For translation see Loeb 22, p. 119-121
For comparable scripts see:
https://search.digital-scriptorium.org/catalog/DS180 [9th c. Switzerland]
https://search.digital-scriptorium.org/catalog/DS6450 [850-899, East Francia]
https://search.digital-scriptorium.org/catalog/DS11080 [late 9th Monastery of St. Maximian at Trier ]
https://search.digital-scriptorium.org/catalog/DS158 [10th c. Switzerland]
https://search.digital-scriptorium.org/catalog/DS3362 [early 10th, France]
2. Richard Rufus of Cornwall (d. 1260). Sententia cum quaestionibus in libros De anima (1236-37)
Mid-13th century, likely Paris.
Single leaf bound in as pastedown (170 x 100 mm). 24 lines of primary text, with later marginal annotation surrounding. Ruled in ink. 7-shaped uncrossed Tironian et; est abbreviation; = for esse. Thorny, sloped d; two compartment a. Likely used in a University setting.
Transcription [following standard text, not reflecting orthographic & semiotic deviations]
Si autem in animali movens anima est, et quod est in numero; quare neque movens et quod | movetur anima est, sed movens solum. Contingit autem | quodam modo unitatem hanc esse. Oportet enim inesse quandam ipsi [409a20] differentiam ad alias. Puncti autem solitarii que utique | differentia erit nisi positio? Si quidem igitur sunt altere in corpore | unitates et puncta, in eodem erunt unitates. | Obtinebit enim locum puncti. Et tamen quid prohibet in eodem | esse, si due sunt, et infinitas? Quorum enim locus indivisibilis est, | et ipsa. Si autem in corpore puncta numerus | anime sunt, si qui est ex his punctis que sunt in corpore numerus | anima, quare non omnia animam habent corpora? Puncta | enim in omnibus videntur esse et infinita. Amplius autem, quomodo possibile est | separari animas et absolvi corporibus, si [409a30] quidem non dividantur linee in puncta?
Accidit autem, sicut dicimus, hinc quidem idem dicere | corpus subtile ipsam ponentibus, hinc autem sicut Democritus [409b1] moveri dicit ab anima, proprium inconveniens. | Siquidem enim est anima in omni quod sentitur, | necesse in eodem duo esse corpora, si corpus aliquod | est anima; numerum autem dicentibus in uno puncto multa [5] puncta, aut omne corpus animam habere, nisi differens | quidam numerus fiat et alius quidam que sunt in | corpore punctorum. Accidit que corpus moveri a | numero, sicut Democritum diximus ipsum movere. | Quid enim est differre speras dicere parvas aut unitates magnas [409b10] aut omnino unitates ferri? Utrobique enim necesse est | movere animal in eo quod moventur ipse. Complectentibus igitur | in idem motum et numerum hec que accidunt | et multa alia huiusmodi. Non enim solum diffinitionem anime | inpossibile est huiusmodi esse, sed et accidens. Manifestum autem est si [15] aliquis argumentaverit ex ratione hac passiones et opera | anime reddere, ut cogitationes, sensus, letitias, | tristitias, quecumque alia huiusmodi. Sicut enim diximus prius, | neque ...